Kasingin  
ti Kararua  
ni prodie gar. padios  

        Ngem asinoka a talaga, Roden?

        Maburburtiaanak no apay a sika pay laeng ti namagragutok iti pusok. Siak a naatap iti ayat. Sika kadin ti nabayagen a sinapsapulko kadagiti tagainepko? Ti masansan a manglukag kaniak kadagiti naimnas a pannaturogko? Sika kadin ti naikari a mangpekka iti kawar ti pusok?

        Idi damoka a makita, kasla nabayagen nga am-ammoka--a nakataktakunaynaykan. Diak la malagip no sadino ken kaano, gnem mariknak a kasla saankan a aganganaet iti biagko.

        Dimtengka a burburtia kaniak, Roden… Ngem kasano nga isapulak iti sungbat dayta a burburtia, aglalao ita ta marikanak a kas man mabisbisibisan ti agrengrengngat a pusok?

        Deadalka, napintasen ti trabahom. Kaniak, nataerka--taer a kasla nakairuamakaon. No kadagiti materialistika, ti laeng kunam a kinakurapaymo ti pakapilawam. Ngem kaniak, balitok ti kinasiasinom: ti panagkitata.

        A, ngem akuek: diak kapkapnekan iti damo ta maburburtiaanak iti kinataom. Kaniak, maymaysa ti garityo a lallaki: mananggundaway ken managinkukuna. Awan dumayo iti daydi amak a narasi ti reputasionna--a nangigungugong kadakami nga agina iti awan dumana a kinadaksanggasat!

        Diak mailpatan daydi panagam-ammota a kas nalaing a guidance counselor iti opisinayo, maipapan iti personal a parikutko. Mayat ti panagdengngegko iti palawag ti guidance counselor idi sumrekka iti kuartona. Nagpapirmaka iti papeles. Dika nagun-uni idi ngem ammok a nasarut ti panagpaliiwmo. Dika pay immisem, ni nagkirem wenno ginunay man la koma dagita nasabang nga abagam. Idinto a siak, kasla nakakitaak iti nabayagen a napukawko. A no ut-utobek, diak maawatan no apay a kasdiayak iti daydi a gundaway. Ginayumanak kadi?

        "A, wen gayam…" nadlaw ti guidance counselor ti inlimed a panangmatmatko kenka idi makapagyamanka iti panagpapirmam. Tumallikudka idin a rummuar. "Ni Roden. Roden de Dios, ti maysa kadagiti mapangnamnamaan nga staff ti maysa a magasinmi, Rodaliza. Roden, ni Rodaliza Garcia, agop-opisina'dta Roche."

        "Miss Garcia," inyisem ti guidance counselor, "baro pay ni Roden iti 25 a tawenna. Kigaw ti pusona dayta! No ania a gapu, mabalinmo a takuaten...!"

        Limmabbasitka. Diak met maawatan ti bagik no apay a kasla nabaludak nga agsao. Natarabitak. Ngem apay itan?

        Panguloten ti pagat-abaga a buokko. Karuprupak kano ni Vina Morales, pamistisaen. Konserbatibo, inosente, dalagang Filipina, kas kunami a Tagalog, ken never been touched; never been kissed. Duapulo ket tallokon ngem diak pay napadasan ti nagayat. Adu't agrayo kaniak ngem awan a pulos ti matipuak. Maysa, kas nakunakon, kagurak amin a lallaki!

        Ngem siddaawek, ta sipud nagam-ammota, dinakon a pinaturog: kasla umag-agibas dagiti malmalday a matam; sa ti datdatlag a panagalikuno kaniak 'ta saway a kallidmo. Asinoka a talaga? Apay a kastoy laengen ti panangkiwarmo iti intagbatko nga insapata: diakto pulos agayat! Ti makitinnakunaynay!

        Pinadaskan a punasen iti lagipko: a tagainep laeng ti panagam-ammota. Ngem sutil no maminsan ti gundaway ta iti pannakaridepko, sika pay met ti agparang kadagiti tagainepko. Dagita matam, 'ta kallidmo, 'ta pakabuklam... sika!

      Kasla agbabawiak no apay a naisar-ongak idi dita publikasionyo. No diak koma a nagpabagbaga iti guidance counselor, adayo koma a nagkitata. Saanta koma a nagam-ammo. Saanak koma met ita a maburburiboran iti indatengmo kaniak a rikna: rikna kasla diak mabalin a yebkas: agayatak kadi kenka?

        Kaguraka, kadurmenka! kayatko a yikkis kenka. Ngem apay nga agsippael ti barukongko---nga agpanaas ti pusok?

        Adda pay dagiti gundaway a kayatkon ti agpukaw a kas asuk ditoy lubong. Ngem apay a kasla makitak ti malmalday a matam? Apay a malidayanak met, uray iti pannakapanunotko laeng a malmaldayka?

        Kastaka kadi met kaniak, Roden? Dika kadi met makaidna sipud nagam-ammota? Sika kadi ti kasingin ti kararuak?

        Wen, napuotak laengen ti bagik nga asidegak kenka. Kasla nakasaganaak a mangitaklin iti aminko kenka: dagiti parikutko, ti napalabasko, ti rigrigatko. Wen, Roden, diak maawatan, no apay a maibaskagko a kas libro ti amin-aminko kenka…. Agmauyongak kadin, ket sika ti gapuna?

        Maymaysa laeng ti mausigko a kinapudno: Nalag-an ti riknak kenka. Kasla maitaytayokak iti paraiso no sika ti kakuyogko. No mabalin, diak koman kayat a maisinaka iti imatangko. Kasla nakasarakak iti naidumduma a barukong a pagsadagak ken pagasangitak.

        "Ay-ayatenka, Liza," kinunam iti naminsan a panagpasiarmo iti apartmentmi. Anian a ragsakko--no mabalin, yarakup ken ipasindayagko iti sangalubongan.

        Ngem nagteppelak, diak impadlaw ti pudno a riknak. Saanka a maawat, ta ngamin buriborennak ti palimedmo a mabasak kadagita matam. Adda burburtia iti kinataom a nasken nga isapulak iti sungbatna. Maysa, al-aliaennak ti napalabas iti pamiliami...

        Nasaritakon, Roden, ti panangpanaw ti amak kadakami nga agina. Addaak pay laeng iti umuna a tukad ti haiskul. Idin a nagrugi ti kalbariomi nga agina. Gapu ta maysa la nga agtagibalay ti inak, napilitan a nagprosti tapno agbiag ken mapaadalnak laeng. Diak ammo idi dayta a trabahona. Idi maamuak, naladawen ti amin. Addan sakitna--AIDS, ket natay sumagmamanon a tawen ti napalabas. Pagpiaanna, naikarigatak ti nakaadal ken nakapagtrabaho.

        Ngem naapektaranak. Kinasimronko ti pannakaitaok. Narugit ti inak, ket kasla tinawidko dayta a rugit. Adu nga umsi ken pannakaibabain ti nasagrapko gapu iti timmaudak. Kasla awanen ti serbi ti biagko, ket kayatko payen a gibusan idi. Ket gapu amin iti amak dagidiay a gapu--no saan a gapu kenkuana, diak koma sagsagrapen ti anniniwan ti batibat ti napalabas...

        Akuek, naalay-ayanak iti nainsiriban ken optimistiko a balakad ti guidance counseloryo. Nga ad-adda pay a nangnamnamaak idi agkitata iti panawen ti panagkamkamaulawko. Tinukaynak dagita kasla malmalday a matam--ania ti aglemlemmeng a misterio kadagita nga imatang?

        Sika ngatan ti barukong a pangyanek-ekak kadagiti dumteng a pannubok iti biagko? A, ta mariknak ti talged ken namnamak kenka: adda kupikopmo a balitok a kapanunotan ken natibker a prinsipio, napaneknekakon dayta:

        "Napno ti biag iti pannakigasanggasat, Liza'" kinunam. "Makigasanggasattayo tapno agbiagtayo. Natural laeng dagiti pannubok iti pananggun-odtayo iti balligi. Kas kuna ni Pilosopo Confusius: "Our greatest glory is not on never failing but rising everytime we fall."

        Adda bang-ar ken liwliwa iti barukongko, Roden. Agyamanak kenka. Daytoy kadi pay ti maysa a gapuna a pinagtugmok ti Dios ti dalanta...?

        Mamatiak kadagidiay ta mariknak ti kinapudnom. Dimo ammo, ngem madlawkon a kasla rumimrimat dagita matam; masansan metten nga agalikuno 'ta saway a kallidmo. Nagbiddutak kadi no ibagak a siak ti gapuna?

        Ngem saanna pay a panawen tapno aklonenka: Adda nasken a takuatek kenka. Ta diak kayat ti mairubo. Narigaten ti mailunod kas iti daydi inak ket maduplika manen ti napalabas.

        Wen, sinaritamon ti kasasaad ti panagbiagyo. Gagangay a pamilia ti naggapuam. Honor studentka idi agbasbasaka iti elementaria ken haiskul. Eskolarka idi agkolehioka. Nagturposka a cum laude. Nakaisiguden ti panagayatmo iti Nakaparsuaan.

        Adu pay dagiti sinaritam, a pakairamanan ti gapuna a nagkunaan ti guidance couselor a 'kimmigaw ti pusom'. A gapu dayta ti nabasak kadagita matam a 'malmaldayka'. Biktimanaka met ti mangikulbo nga ayat!

        "Sika pay laeng ti nagibuksilak iti parikutko, Liza," insennaaymo kalpasan ti panangsaritam ti nakas-ang a nagbanagan ti ayan-ayatyo iti daydi Lorena, ti nars a kinaubingam ken kaayan-ayatmo iti agarup walo a tawen. Gapu iti kinakurapayyo a pamilia, saandaka a kayat dagiti dadakkel ken kakabsat ni Lorena. Ngem natibker ti ayan-ayatyo, inlabanyo: nagdennakayo uray awan pay bendision dagiti dadakkelna. Adda makatawenyo nga agdendenna ken walo a bulanen ti sikogna idi matuntonandakayo dagiti dadakkel ti ay-ayatem ket pinilitda nga inyawid. Awanka idi ta addaka iti opisinayo; ti kaarrubayo iti apartmentyo ti nangibaga ti amin. Nakilaban ti ay-ayatem, ngem nagballigida a nangipanaw. Idi mapanmo 'dawaten' ti ay-ayatem iti ima dagiti dadakkelna, binulbolandaka dagiti lallaki a kakabsatna agraman ti amada. Insalakannaka ti ay-ayatem ngem desgrasia a nabagkong daytoy ti inaunaan a kabsatna a lalaki a mangtuloy koman kenka. Natay ti ay-ayatem, agraman ti annakyo. Nabalud met ti agbalin koma a bayawmo.

        Dayta ti rugi ti kinalidaymo, banag a saan a nailinged dagita malmalday a matam. Inkarim a saankan nga agayat iti kaanoman.

        Ngem kinunam nga adda pagpatinggaan ti amin. Adda latta ragsak a katukad iti liday.

        "Ngem kalpasan dagiti agpatnag a pannakabatibat," innayonmo, "adda latta agur-uray nga agsapa." Sanak miningmingan, napnuan ayat ken kaipapanan. "Ket sika ti agsapa iti biagko, Liza. Ti narimat nga agsapa a mamagsin-aw iti sirmatak; paratignayko a mangtalunton iti dana ti balligi. Sapay ta maikariak kenka...

        "Ngem ammomon ti kinasiasinok, Roden," inliklikko dagiti matak. "Timmaudak iti broken family. Awan ti nadalus a..."

        "Saan a rumbeng a pabasolen ti napalabas... Amintayo, biktimanatayo ti madi a sirkumstansia..."

        "Diak kayat ti maipadaak iti inak a daksanggasat..."

        "Saan nga agpapada ti gasat ti tunggal parsua. Sabalika, sabaliak met, Liza..."

        "Ngem sumursurotto latta ti anniniwan ti napalabas... A mabalin a mamagrikkinto iti masakbayan..."

        "Masapul ti kinaoptimistiko kadagiti amin a gannuat. Otherwise, ibaludnakanto latta ti napalabas, ket iti kaanoman, dimonto masarakan ti kinasiasinom ditoy lubong... No apay a naitaoka..."

        Bumangbangonen ti maminpinsan a panagraemko kenka. Isu kadi a nalakaka a nakarekober iti saplit ti napalabas ta kasta ti kinatibkermo? Ngem sadino ti pagpatinggaan dagiti pannubok?

        "Hi!" nakialamanoka a siraragsak, kalpasan ti panangperrengmo kaniak a kasla mangtukod iti kaunggak. "Nice meeting to a very wonderful beauty I ever met…"

        Kasla nasudak ti pusok iti dayta a kinunam, aglalo idi pinarimatmo pay dagiti matam ken nagalikuno dayta kallidmo. Kasla agbabawiakon a nangyam-ammo kenka iti kaasitgan a pagayamko a playgirl.

        "Apay nga ita laeng nga inyam-ammom?" kasla pabasolennak pay ni Divina Grace idi agsolokamin. "Ayna, crushko, sika!" insipatna iti abagak. "Machong-macho! Lalaking-lalaki! Ayna, nagpintas ngatan ti paibalud kadagiti takiagna! Ti mangimudumod iti rupak iti nabayog a barukongna! Ah, no kayatnak, maminpinsanen a lipatek da Gabby, Richard, Rey, Rudy... ayy!"

        Agayaten kenka , Roden, ti pagayamko. Inikkankayo iti gundawayyo. Diak nagpakpakita kenka iti sumagmamano a lawas. Nasakit kaniak, wen, kasla diak maitured, uray iti pampanunot laeng. Ngem paset amin daytoy ti pannubok. Ad-addanton ti saem no agerradoak.

        Sinangitakon ti ammok a pannakapukawko kenka, Roden. Ngem impudno ti pagayamko:

        "Naatap, Liza," malmalday ti pagayamko. "Inaramidkon ti amin tapno maayatnak laeng. Ngem natibker ti kinalalakina. Saanna kano mabalin nga igasanggasat ti ayatna iti dina patpatgen. Sika ti ay-ayatenna, Liza. Subliam koma..."

        Naragsakanak, napayamanak unay, Roden. Dimo ammo, ngem pannubokko kenka daydiay no kasano ti tibkermo a manglaban iti sulisog. Diak man nailawlawag kenka: sulisog iti lasag ti nakauraman ti amak--iti pay adda asawana. Ania ngarud, inapitda ti kinagulibda idi masukalan ida ti asawa ti babai.

        Simro ti piliak ket impangngegko met: "Apo Dios, no isagutannak kadi, a, ket 'tay saanto a mangpaldaang kaniak. 'Tay napudno ken dinto mangsurot iti tugot ti amak a namagkiro iti pamiliami. 'Tay lalaki a mannakaawat, nga ammonak a tunosan iti rigat man wenno gin-awa…"
        
        "Ibagayo, Apo," kinunana met, "a siak daydiay pangisagutanyo kenkuana. Awan surok-kurangna. Ikarik a dinto agbabawi iti dennak. Saksidaka, Apo Dios..."

        Naginnisem ken nagbaybayta idi agpasangota iti altar tapno agkomunion.

        Di mailadawan ti ragsakko idi malpas ti misa. Nagtarusta iti kaasitgan a Jollibee. Inawiska a nagpariir iti parke ti Greenbelt kalpasan a nakameriendata. Nagkibinta. Nagtugawta iti maysa a semento a bangko iti sirok ti narukbos a narra.

        Katangtangkenan ti init alas-tres. Makapasalibukag ti presko nga angin a mamagsala kadagiti sanga ken mamagpayapay kadagiti bulong. Adda maipatpatayab a mellow music, a pasaray pasegundaan dagiti billit. Kadagiti pagtugawan kadagiti sirok ti kayo iti asidegta, marayray-aw met dagiti agayan-ayat dita.

        "I love you, Rodaliza," inyarasaasmo, a kasla ketdin nailabag iti angin a nangidanon iti lapayagko, sa in-inut nga immapon iti dimges a pusok. Ket indennesmo dagiti mangar-arit a bibigmo iti agur-uray met a bibigko.

        Ah, namimpinsanen, Roden, a pinarukmam ti pusok. In-inuten a nasungbatan ti pannakaburburtiak kenka--a kadagidiay a naimatangak kenka, ammok a namimipinsanen a nagsat ti kawar a nangsaplit iti napalabasko--a namagngatangata kaniak, a dandani payen nakayaw-awanak iti dana...

        Ket agyamanak, Roden, ta tinukaynak idi dagita matam, inlilinak 'ta kinataom. Wen, sika pay laeng ti kababagasan a burburtia a dimteng iti biagko. Ammo ni Apo Dios: ay-ayatenka unay-unay! ---RODALIZA.