|
dagiti umuna
a maingel
a Filipino
ni juan quinto gonzales
SAAN LA a dagiti bannuar idi kanika-100 a tawen ti malagip itoy a panangrambaktayo iti Sentenario ti Filipinas. Sakbay pay ti Rebolusion a pinasgedan dagiti kapanunotan ken tibker-pakinakem da Rizal ken Bonifacio, addan dagiti Filipino a nangirusat iti pannakirupir ken pannakirupak, iti nadumaduma a wagas ken panglakagan, kadagiti ganggannaet a puersa a dimteng/nangituray iti arkipelagotayo.
Sipapannakkel ti Filipinas iti sangalubongan kadagiti annakna a rebbengda ti madaydayaw ken maipagtangsit ken saan a maliplipatan. Dagiti naganda ket maibuddakda koma iti "Balay ni Dayaw."
Adda mabigbig a sangapulo maingel a Filipino idi un-unana nga aldaw, isuda dagiti sumagananad:
- Lapulapu, mabigbig nga umuna a bannuar iti pagilian ta isu (ken dagiti taona) ti umuna a nangdupir ken nangsaranget iti puersa a ganggannaet nga agpanggep a mangsakup iti arkipelago. Isuda ken dagiti pasurotna ti nangpasag ken ni Fernando Magallanes wenno Magellan iti gubat idiay Mactan.
- Urduja, ti nagdindinnamag a Prinsesa a mannakigubat iti Pagarian a Pangasinan.
- Kalantiao, naglatak iti panangbukelna iti paglintegan a maaw-awagan iti Kodigo ni Kalantiao ken nagturay iti puro a Panay.
- Tomas Pinpin, umuna unay a Filipino nga agimalmaldit.
- Tupas, natan-ok a Rajah ti Cebu a nagayyem ni Legazpi.
- Rajah Matanda, maingel ken nalatak a pangulo ti Tondo.
- Rajah Soliman, nalatak a nagturay iti Manila.
- Lakandula, natan-ok ken madaydayaw a pangulo ti Tondo.
- Panday Pira, agdindinnamag a mammanday a nagar-aramid iti kanion.
- Pedro Bucaneg, ti mabigbig nga Ama ti Literatura nga Ilokano.
Kas met iti kadadakkel ken katatan-ok dagiti umuna a mamaingel iti pagilian, makabilangtayo met iti adu kadagiti kakailiantayo a nangipakita ken mangipakpakita iti nasayaat a pagsarmingan maipanggep iti panagayat iti ili ken iti kinatan-ok ti pampanunot. Sangapulo laeng dagiti nadakamat ditoy ngem isuda ket paset ken representante laeng dagiti adu pay a maingel a bannuar nga ammotayo agraman dagiti di am-ammo ken di naam-ammo.
Isuda a namaglatak ken nangpasudi ken nangpasantak iti pakasaritaan ken pakabuklan ti kaputotantayo ken ti pagiliantayo.
Sangsangkamaysatayo ngarud amin a Filipino a mangrambak iti Sentenario ti pannakawayawayatayo kadagiti ganggannaet a nangituray iti inatayo nga ili iti adu a siglo. Agbiag ti wayawaya ti Filipinas!
|
