Filipina
ni Johnny Escobar Atiburcio

NO MAIPANGGEP iti panangtaripato ken panangbuangay iti familia, ti Filipina isu ti katalgedan. Nadayaw iti asawana, salakniban ken aywananna a nasayaat dagiti annakna. Uray kasano ti rigat ken kaadu ti trabahona, awan ti makitam a dukot iti rupana. Ragsak ken lailo laeng ti ipakpakitana iti familiana. No ti asawana saanen a makasapul iti pangtaraonna iti familiana, ti Filipina isun ti mangital-o ken agbirok iti naan-anay nga agserbi kadakuada a sangafamiliaan.

      Ti Filipina uray nangato ti naragpatna nga adal, saanna a pilien ti trabahona. Mapan agbanniaga iti ganggannaet a lugar no isu ti pakasapulanna iti nangatngato a sueldona uray nababa laeng ti saadna. Nakirmet ti Filipina ket isakripisiona ti bagbagina gapu laeng iti familiana. Kadagitoy a gupit ken saguday ti Filipina ket pagdamandamagan ken kalkalikaguman dagiti lallaki kadagiti sabali a nasion a kas ti Canada, Australia ken Amerika. Adu dagiti Filipina a nakiasawa kadagitoy a lallaki babaen ti tulong dagiti grupo a maiwarwaragawag iti Internet, magazines, ken dagiti kabagianda nga addan kadagitoy a lugar.

      Ti ayanna a pagdaksan, gapu ti rag-o ken ragsakda a pannakasarak kadaytoy a gasat, ti dadduma a Filipina ket saandan a matengngel ti riknada a mangipangas kadagiti kakabagian ken gagayyemda aglalo no Puraw ti maasawada. Kadagitoy napagasatan a Filipina, adda sumagmamano a dakes ti nagtungpalanna.

      Umuna, dagiti mangbayad ti kaparehada, no matiliwda ket maideporteda ket sayang laeng ti gastosda. Maikadua, ti Filipina trabaho laeng ti adda iti panunotda gapu iti ayatda a mangtulong kadagiti napanawanda. Pasaray dua wenno tallo ti pagtrabahuanda (sideline job ti dadduma). Ti assawada kaaduanna ti saanen nga agtrabaho ket butbutngenda pay no kua ni baketda a no di ited daytoy ti sueldona ket paideporteda ida.

      Maikatlo, ti Filipina, saanna a malipatan dagiti napanawanna idiay Filipinas. Iti kulturatayo a Filipino, ti lalaki itedna amin a masapulanna iti asawana ket ninto baketna ti makaammo a mangdapagdapag kadagiti paggastosanda maipapan iti panagbiag. No dadduma, ilimed ni Filipina a patulodan dagiti naasideg a kabagianna idiay Filipinas.

      Dagitoy a maar-aramid ket saan a pulos nga ipagarup daguiti kakabagian ken gagayyem ni Filipina ta ti ammoda ket naragsak ken narang-ay ti biag amin a Filipina nga adda iti sabali a pagilian nga agsapsapul. Ti nakakalkaldaang, no adda annakda ket isina wenno idiborsio ida ti asawada, awan sabali a mangtaraon kadakuada no saan a ti gobierno babaen ti panangpursarda kadagiti sigud a lakayda a mangsuportar kadakuada. Ngem daytoy a suportar ket kurang pay no kua a mangtaraon iti kababaan a panagbiag.

      Dagitoy koma ti pampanunoten ni Filipina ken dagiti kabagian ken gagayyemna dita Filipinas. A ti kultura ti Daya aggidiatda iti kultura ti Laud. Ikkatenda koma ti pammati a nalaka ken adu a pirak ti masapulan dagiti agtrabaho iti ganggannaet a lugar. Ta saanda nga ammo ti rigat ken adu a sakripisio ti panakaikkat ti dayaw ken pannakaum-umsi kadagiti ganggannaet iti sabsabali a pagilian.


Ti imahen a nausar ket manipud iti painting ni Fernando Amorsolo