|
Iliw ken
panagduadua
ni Johnny Escobar Atiburcio
ITI NASUROK a limapulo ket dua a tawenen a kaaddak iti ruar ti Filipinas, mapampanunotko ti agsubli tapno sadiayko a turposen dagiti maudi a panid ti biagko. Dagiti sumaganad isuda ti mangiduron kaniak a mangsurot iti daytoy a panggepko:
- Malaglagipko nga idi agtutuboak pay laeng, dagiti nagannak kaniak, kakabsat, kakabagian ken gagayyem, no adda rigat ti tumunggal maysa ket adu ti sumaranay ket kasla nalag-an laeng a risuten ti uray ania a parikut
- Nadekket ken naragsakkami amin nga agkakabagian ken aggagayyem ket dagitoy a ricna abbukayenna ti nasayaat a salun-at a kasla awan ti ipapatay.
- Ti kinabaknang ti kultura ti Ilokano. No malagipko daguiti tinawen a pipiesta kadagiti ili ken barbario, nangnangruna ti kaadda ti comedia ken zarsuela, agraman dagiti ay-ayam ken dadduma pay a salisalan, agrag-o
`toy pusok ket paubingenna `toy riknak. Dagiti bumario idi ket luktanda dagiti balbalayda tapno dagiti ganggannaet a mapan makiselebrar, maikkanda iti lugar a pagtaengan bayat ti fiesta. Dagitoy ti pakakitaan ti kinasayaat dagiti Ilokano aglalo kadagiti adda ti aw-away.
- Dagiti paspasken iti kada tawen. Ti Paskua isu ti maysa a kararagsakan, kasla makitkitak ti nganngani isuamin a familias iti bario nga agaramid iti sinuman, patupat, bibingka ken dadduma pay a naimas a kankanen. No mangngegko dagiti ub-ubbing ken nataengan nga agkankanta a makipaspaskua, paungarenna `toy riknak ti espiritu ti Paskua.
No kasta met a dumteng ti Baro a Tawen, imbes a labintador ti usarenmi, singdananmi ti lata sami igalut ti pungto ti lubid iti siketmi sakamto agtaraytaray nga agsublisubli idiay kalsada.
Iti Semana Santa isu ti pakakitaan kadagiti babbaro ken babbalasang a mangisibbo iti baro a terna ken bistidada. Iti met Noviembre, saanko a malipatan no fiesta dagiti natay, makita dagiti tanem matugkelan ken masilawanda iti kankandela. Dagiti panteon dagiti Insik, isuda ti kasayaatan ta saan laeng a kandela no di ket adu a makmakan ti iyatangda ket no malabsam ida maengganioka a mangkettel ti lechon a baboy a nakaatang.
Ngem iti kinabayagkon ditoy America, nairuamakon ti kinasayaat ti moderno a panagbiag a parnuayen ti kinasayaat ti paglintegan ken ti pannakailala ti biag ti tao. Lemmesen daytoy ti tarigagayko nga agsubli iti nakayanakak a Filipinas. Dagitoy met sumaganad ti mangburibor iti panunotko ken mangkontra iti tarigagayko nga agsubli:
- Nakapsuten ti bagik ket natenneben ti panunotko iti rigat ken gin-awa ket dagidi naragsak a padasko idi agtutuboak saan a mayaplikar kaniakon. Ti masapulko, sabalin. No lumakay ti tao, nalakan a kapten ti sakit. Ti umuna a kitaenna isu ti kinaasideg ti pagpaagasan.
- Dagiti nagannak kaniak napandan iti sabali a biag. Dagiti kakabsatko ken ti familiada, saanko nga ammo no akseptarendak babaen ti kinataok wenno ti sinapsapulak iti adu a tawen.
- Agduaduaak iti seguridadko ta iti kinarigat ti biag sadiay, mapursaranda a mangranggas aglalo no madamagda a maysaak a balikbayan, maysa a Hawayano. Ti gobierno, awan ti naan-anay a planoda a mangtarabay ken mangsalaknib kadagiti balikbayan. Dagiti tattao sadiay saanda a kayat ti mairamraman no adda bareng aniaman a maaramid a maisalungasing iti paglintegan. No padawatam ida iti kuarta, kasta unay ti panangdaydayawda kenka. Ngem no ikkam ida iti kuarta tapno agtestigoda, uray kasano ti kaaduna, saandaka a taliawen.
Dagitoy ken dadduma pay, isuda ti mangupay iti tarigagayko nga agsubli iti daga a nakayanakak. Kayatko koma ti agawid tapno dagiti eksperiensak bayat ti kaaddak iti America, mayaplikarko koma sadiay ta uray bassit adda laeng maitulongna a paglaingan ti gobierno ken dagiti umili. Ta ammok a dagiti
empleado iti gobierno nga addaan iti turay a mangkitkita iti pannakainaw ti uray ania a paglintegan, isuda met laeng ti addaan iti gundaway a mangkillo kadagita a paglintegan tapno maikkanda iti sanikua nga awan ti rigrigatda.
|
