Pammarang, pampammarang
ni R. Vadil Aragon

  Galadtayon ti agpammarang kadagiti nadumaduma a gunay-kasasaadtayo iti agarup inaldaw-aldaw a panagbiagtayo, no amirisen. Ket agpampammarangtayo iti man inggagara wenno awanan malisia a panangiwayat kas maikanatad iti pannakailasagtayon kadayta a kagagalad a narigaten a maregkas kadatayo.

Kangrunaanna nga agpammarangtayo tapno tun-oyentayo ti dayaw wenno pammigbig ti padatayo a tao kadatayo kas paset ti bukod a panangitan-ok iti bagi (kinaparammag, kinapalangguad, kinatangsit, kinalastog) wenno panangitan-ay iti kasasaad (social climbing, pananggundaway, panangkompetensia, panangtagibassit, panangumsi, pananguyaw) kdpy.

Pagarigan dagiti nakamaldit, nakakitikit, nakabuddak a nagantayo kadagiti bambanag nga intedtayo kas "donasion" wenno "tulong." Kas koma kadagiti patakder, materiales, gamigam, kdpy. Dagiti pader ti eskuelaan, markers iti kalsada, waiting sheds, tugaw wenno dadduma pay a gamit iti simbaan. Di la ket ngata a "sipupusotayo" a nagidonar wenno nangted iti tulong ngem ti adda a panggeptayo ket ti pannakaidaydayaw ti nagantayo kas nagdonar wenno timmulong?

Nakadidillaw daytoy kadagiti politiko a no panawenen ti eleksion ket tagikuaenda, ipasindayagda amin nga impraestraktura kdpy a public works projetcs kas man personal a proyektoda, a kas man bukodda a kuarta ti pondo dagitoy--ta di kad' makita aya dagiti nagnaganda a nakamarangmang kadagita a proyekto a pinunduan ti buis dagiti umili?

Maripar met daytoy kadagiti opisialestayo ken dadduma pay a "manangngaasi" a tattao a no adda didigra wenno kalamidad ket siaayatda nga agidonar iti kasapulan dagiti biktima. Ngem gayam usarenda la ti gundaway para iti publisidad--a maretrato wenno mabideoda nga agyaw-awat kadagiti donasionda ket maiwarnak, maiparangarang ti "kinamanangngaasida." (Nupay kasta, adda ketdi met dagiti sumagmamano a di am-ammo wenno anonymous nga agdondonar.)

Kasta la unay a maseknantayo kadagiti akinruar a paset, kas koma no kua iti pagtaengantayo, nga ad-adda a papintasentayo ti sangona wenno ti paraanganna a makita wenno malabsan ti tattao idinto a rugak wenno dadael iti likud wenno iti pay ketdi unegna. Adda dagiti balay a nagpintas iti ruar ngem rinuker met iti uneg, idinto nga iti koma uneg ti ad-adda a papintasen-pasayaaten ta sadiaytayo nga aggigian.

Mainaig met la ditoy ti panagpagus kadagiti adu a material a bambanag kas koma iti alikamen, aruaten, alahas kdpy. Aggatangtayo kadagitoy ngem apay ngata a ditay' met usaren ida iti talaga a nakaisangratanda? Idulintayo ketdi ida, idispley kadagiti kabinet, estante, aparador wenno lakasa tapno ipabuyatayo wenno ipaapal kadagiti gagayyem ken am-ammotayo. Adut' ammok a balbalay a nakapimpintas ken nakanginngina dagiti china ken kristal a pinggan, malukong, tasa ken pirak a kubiertos a nakadispley kadagiti desarming a kabinetda ngem ti us-usarenda ket dagitay pinggan ken sartin a plastik wenno lata ken plastik a kutsara ken tinedor.

Kabayatanna, masansan met nga aggatangtayo kadagiti nangingina, imported a kawes, alikamen, makan, kdpy nga usarentayo laeng met a pagparammag. Sipapanayagtayo a mangisusuot kadagita, mangar-aramat wenno mangmangan ngem lussok gayamen ti bulsatayo ta inutangtayo laeng wenno `tay kakaisuna nga urnong ti inyalatayo. Ipapilittayo ti agaruat, agardiod, agalikamen, mangan iti nangina a taraon uray kaipapananna ti panagrigattayo, tapno laeng makuna a nakaimportedtayo, nakapabarotayo. Nagababaw ketdin a ragsak dayta!

Kasta met a paglastogtayo ti bassit nga ammo wenno siribtayo a pangallilaw, pangballaibo iti padatayo a tao. Sasawentayo a nagadu ti ammotayo ket inton maipiskottayon, awan metten maaramidantayo no di sao ket sao latta. kasta pay nga agin-aaramidtayo kadagiti pagsayaatan wenno pagimbagan ngem pangkalkalub met la gayam kadagiti di nasayaat a panagemtayo. Aginsasaotayo, aginlilintegtayo ngem gayam ti biddut wenno killo ti salsaluadantayo ken isaksakittayo. Ti imasna, irikiartayo a datayo ti umno ket laisentayo ti padatayo a tao. Kas itay kunada ngaruden, kaslatay' la kappi wenno agatol a mangipit a mangipababa iti padatayo a ngumato koma--nga iti dayta nga ingangatona ket sapasaptayo koma a dumur-as no kua. Ngem saan ta ipababatayo met latta ta maapastayo, agilemtayo ngarud. Gapuna nga awan asensotayo.

Adu pay a kita ti panagpammarang ti mangik-ikut kadagiti tignaytayo ken agum-umok iti nakemtayo a sidadaan nga iwayattayo tapno laeng maparaburan dagiti bukodtayo nga interes. Wen, agbibiagtayonto latta nga agpampammarang agingga a pammarang ti kaipapanan ti biag kadatayo. Agingga a laksidentayo latta ti pateg ti biag ket isukattayo kas panagtalinaed (existence) laeng ti panagbiag. Agingga nga idolotayo ti bukodtayo a bagi, ti piraktayo, ti sanikuatayo ken agingga a diosentayo ti materialismo.


Kauten ti Burnay

TI AUTOR