Hustisia iti Filipinas
ni Johnny Escobar Atiburcio
Kayatko a riingen ti panunotda tapno matimbengda no asino ti napigpigsa, ti timek ti hustisia wenno ti relasion ti tumunggal maysa. Ngem ti singgalot ti relasion ti tattao ket narigat a pulsoten.


NGANNGANI SANGAPULO A tawenen a sapsapulek ti hustisia iti pannakapapatay daydi Dios-ti-alluadna a nanangko. Idi gandatek nga aramiden daytoy, awan a pulos ti am-ammok sadiay Filipinas a makabalin a mangidiaya iti husto nga aramidek. Dandani ngaminen limapulo a tawen ti kaawanko sadiay.

Ngem uray no kasta, nakaawatak iti surat a naggapu iti maysa a turayen ti munisipio nga agkidkiddaw iti tulong para iti pannakatarimaan dagiti luglugar a bisbisitaen dagiti turista. Impatalgedko kenkuana a sisasaganaak a tumulong no la ketdi matulongannak met iti problemak. Inimtuodko no kasano ti panangatipa iti panaguy-uyong ken panangbutbuteng iti kabsatko nga inauna a babai tapno agtalna koma metten ti panunotna. Ngem daydiay nga opisial ti municipio intedna ti suratko iti kapitan ti barrio. Daytoy a kapitan ket asideg a kabagian ti lalaki a nangpapatay iti nanangko. Maysa pay, ti nasao a kapitan ket isu ti pangulo ti barangay a mangipagpagna iti pannakabotos ti nasao nga opisial ti municipio idi nagkandidato daytoy, isu nga awan ti naaaramid.

Uray no kasta, sinuratak ti maysa nga abogado a naam-ammok kadaydi naudi nga ipapanko idiay lugarmi. Naginpormarak kenkuana no adda am-ammona a nalaing bassit a criminal lawyer. Kunana a kabaelanna ta adu metten ti iniggamanna a kaso a kriminal. Kinunana nga isun ti mangirepresentar kaniak. Kalpasan ti panangibuksilko iti ammok a naaramid iti pannakatay ni nanangko, kunana nga awan ti maikasok. Imbatadna a saan a patienen ti husgado ti inauna a kabsatko a babai ta sanna nga inkamang a dagus iti hustisia idi kapatpatay daydi nanang. Kuna ti abogado nga ibaganto ti husgado kaniak nga: "inam daytoy natay, sapay nga inlimed kenka a kabsatmo ket samo laeng naammuan kalpasan ti tallopulo-ket-lima a tawen?" Kunak met nga adda natibker a rason ti kabsatko no sapay a nagamanga ken nagbuteng a nangipalgak kaniak iti naaramid iti inami. Ngem kinuna pay ti abogado nga agduadua no adda gundaway a mangtunton iti hustisia agsipud ta ti limitasion ti istatura nga ipaulog ti paglintegan ket naglabesen. Ngem kuna met ti Vice Consul ti Filipinas ditoy Honolulu a nagamadak a saan nga isu amin a kriminal a kaso ket aglabes ti istaturana, agsipud ta daydi naaramid ken nanang ket panagtakaw ken pammapatay. Adda nakaibaga kaniak a daytoy nga abogado, ti paglainganna ket ti panaggatangan iti daga ken balay, saan a nagiggem ti kriminal a kaskaso.

Sinuratak pay dagiti opisial ti barangay uray ammok a kaaduan kadagiti tao idiay lugarmi ket kabagian ti lalaki a nangpatay iti nanangko. Saanko a pinanunot dayta a banag ta kayatko a riingen ti panunotda tapno matimbengda no siasino ti napigpigsa, ti timek ti hustisia wenno ti relasion ti tumunggal maysa. Kayatko nga ipaduyakyak kadagiti amin a bumario a ti pudno a naaramid--ti kinapudno--ket isu ti kapigsaan nga armas a mamagpasuko kadagiti tattao nga agranggas iti padada a tao. Ta no koma agtitimpuyog dagiti tattao a mangyebkas ken mangibitla a ti dakes nga aramid saan a nasayaat ti pagmaayanna, dagiti tattao a dakes ti aramidna mapuersada nga aglemmeng gapu iti nalaus a bain ken butengda.

Ngem ti singgalot ti relasion dagiti tattao iti lugarmi ket narigat a pulsoten. Imbes koma a kagurada dagiti tattao a nakaaramid iti sumiasi iti paglintegan, daydayawenda ketdi ida iti kinaturedda a mangranggas iti padada a tao, ta impagarupda a mabalin a pagsalingedan ida no adda mangrangas kadakuada.

Dagita a galad, inna laeng pakapsutenna ti paglintegan. Dadaelenna ti gundaway nga agrang-ay ket maibabain ti ili kadagiti lugar ditoy lubong a sumursurot ti kinalinteg ken paglintegan.



Johnny Escobar Atiburcio TI AUTOR
Naipasngay idiay Camangaan, Vigan, Ilocos Sur idi Agosto 1922. Nagkameng iti US Navy idi 1946 ket kalpasan ti 20 a tawen a panagpaayna iti Submarine Service, nagretiro idi 1966. Nagtrabaho iti Federal Civil Service a nagretiruanna idi 1986. Kabayatan ti panagpaayna iti Civil Service, nagbasa, babaen ti GI Bill, iti University of Hawaii iti major nga accounting. Kinunana pay: "Now, I am completely retired, and and I have the urged to return to the Philippines and enjoy my twilight years there."

 


Kauten ti Burnay

© 1998 Burnay E-zine
All rights reserved