Disiembre 1998

s a l a y s a y

Ti Bituen
Sadi Belen

ni Roy V. Aragon



s a r i t a

Ti Sagut Ken
Ni Herodes

ni Art Tolentino Ignacio

Fedela
ni Jorgina Delfin



d a n i w

Agsublika Kaniak
ni Norma Lopez Pascua

2 A Daniw
ni Art Tolentino Ignacio

Lantip: Epilogo
Ti Laoag

ni Aurelio S. Agcaoili

Ni Snoopy,
Ti Bida Nga Aso

ni Roy V. Aragon



n o b e l a

Ti Nalabaga A Krus
Iti Barukong Ni
Padre Deus Ken Ti
Estoria ni Teresa,
Agay-ayat (3)

ni Aurelio S. Agcaoili



g a l e r i a

Dadduma Pay
Nga Ala

ni RV Aragon



k d p y

Burburtia
ni Andy Barroga



Ti Sagut ken ni Herodes

MAKABULAN KALPASAN A NAYETNAG ti Operation Desert Shield. Simmangpeten ti nabayag nga inur-uraymi a bilin manipud iti Army Special Operations Headquarters iti Riyadh, Saudi Arabia: mapankamin iti Khafji, bassit nga ili iti pingir ti Persian Gulf, iti gayadan ti pagilian ti Kuwait. Idiay ti lugar nga agbalin nga aponmi, dakami a napili a mang-infiltrate iti Kuwait a rinaut ti Iraq! Inikkandakami iti maysa nga oras nga agirubuat kadagiti gamigammi. Nakapanaw kanon ti Chinook transport helicopter a mangbunag kadakami.

Nabayagkamin ditoy Ras-Al-Mishab, bassit nga ili a naiputputong iti disierto ti Saudi Arabia. Segun iti mapa, beinte kilometros laeng iti kaadayona manipud iti Khafji a destinasionmi.

Adda kinse diasmin ditoy makasinit ken nadarat ken naangin a lugar. Parbangon ken kapigsa ti sand storm idi indissaagnakami iti two-lane a pangmayor a kalsada ti nababa ti tayabna a C140 nga eroplano ti Air Force manipud idiay Fort Bragg, South Carolina a naggapuanmi. Nagrefuel ti eroplano iti isla ti Diego Garcia. Maysa a platoonkami. Disiotsokami amin, karaman ni Kapitan Sharpe, ti narnuoyan ti barukongna iti medalia a mangipaneknek iti kinaturedna. Nakalablabbaga dagiti matana ken awanan lua wenno asi daytoy a komandermi iti daytoy nga Special Mission.

Iti uneg dayta a kinse dias, bayat ti panagur-uraymi iti bilin, sinanaymi dagiti dimi ammo ti naggapgapuanna a sangatrakan a Saudi soldiers maipapan iti umno a panagusar ken panangmantiner kadagiti nadumaduma ti kalibrena a paltog, eksplosibo, minas; no kasano nga aramaten dagiti nadumaduma a langa ti communication equipments; no kasano ti alisto (field expedient) a panagbasa iti mapa a di usaren ti aniaman nga scaling devices ken dadduma pay a kasapulan iti paggugubatan.

Ditoy Khafji, iti kada naladaw a malem a kuminnit pay laeng ti init, pagaayatmi ti agtutugaw kadagiti kahon ti bala ti masinggan iti pingir ti kadaklan a kalsada nga abay ti temporario a a baraksmi a naaramid iti nabengbeng a semento. Agpasungadkami kadagiti manmano a lumabas a lugan, agbasa kadagiti Arabic News a di maaw-awatan (no di ilawlawag ti maysa a kaduami a translator), mangbilbilang kadagiti agampayag-agdisso a helo-53 transports ken mangrikrikna iti di agsardeng a panagkuykuyegyeg ti dumarat a daga a bunga dagiti agsasaruno a bomba a bumbumtak iti uneg ti Kuwait.

Bayat ti panagyanmi ditoy, nupay matektekankamin a sumrek iti Kuwait, naipakitami koma ti kinadisiplinadomi kadagiti Arabo no natengngel ni SSgt. Jess Joshua ti pungtotna iti maysa nga aldaw bayat ti panangisurona kadagiti Saudi Arabian a soldado iti panagaramat iti C-4 explosives. Real-life explosives training ti namsaakanna. Nang-rig iti C-4 iti uneg ti maysa a naabandona a pasdek a semento--iti likudan ti nabengbeng a kadaratan nga inummong ti sand storm iti adayo iti kalsada. Kampay idi, imbilinna kadagiti Arabo a soldado nga awananda iti oras ket nasken a mabtak dayta a diding ti pasdek tapno makalibasda daras. Ngem idi imbilinna nga i-setdan ti timer ti eksplosibo iti lima a segundo, adda nangngegda a napigsa a timek a kasla kanta a yodel ket bigla a nagparintumeng dagiti Arabo a soldado sada sinango ti Mecca ket inagep-agepda ti darat. Ti suron ni Sarhento Joshua, inkasana ti M16A2 nga armalaytna sana inawtomatiko a pinakpakay-aban dagiti Arabo a soldado a nakaparintumeng iti sanguananna.

Addaak idi iti di adayo a malikudanna ta en-ensayuek met dagiti dadduma iti panagaramat iti night sights ken phlugger (GPS). Dinarasko a napan inasitgan.

"Jesus, hold your 'damn fire!" inggabbok nga inanawa.

"I don't give a shit what they gonna do to me!" impukkawna idi maanawak. "I hate soldiers kissing the damn ground during combat!"

Iti pungtot ni Kapitan Sharpe, kayatna idin a maitulnog ni Sgt. Joshua iti Riyadh tapno ma-court martial ngem naalay-ayan ti pungtotna idi impalawagko iti kapitan a nadagsen ti parikut nga ibakbaklay ti kabarbaro a kameng ti platoonm. Makalawas sakbay nga immaykami ditoy Saudi, idiay Fort Bragg, idi nagreport ni SSgt. Joshua, nabaked a Puraw a taga-Alabama, iti Special Forces a yunitmi. Naggapu iti Fort Huachuca iti Arizona. Di maun-uni ken kanayon nga adda iti baraks. Idi inam-ammok, naibagana ti parikutna ket bayat ti panagistoriana, pumalagapag dagiti nabengbeng a bibigna a buyogan ti panagkutikuti dagiti dadakkel ken kasla masulnot a bukel ti matana. Kimmaut idi iti daan ken nakulpi a retrato iti bolsana sana impakita kaniak: ladawan ti maysa a lumabbaga ti buokna a Puraw a babai ken dua nga ubbing (babai ken lalaki) nga olandes ti buokda. Agarup dose ti tawen ti lalaki ken nalabit apagtawen ti babai. Kinunana a pamiliana dagiti adda iti ladawan. Ngem natayen ti ubing a babai ta nakagammat iti naukisan a waya ti plansa ta nabaybay-an ti asawana. Natay kano metten ti asawana ken ti lalaki nga anakna ta simmurot dagitoy iti maysa a nag-AWOL a Marine ket naidungpar ti luganda ket narim-itda iti napilpil a lugan.

"What do you say to that? I love my family and I'am a religious guy too… But why, De Leon? Why me?" kinunana idi sana kinulpi nga imbolsa ti ladawan.

Iti pannakalagipko kadayta, nakunak iti nakemko: "This Sgt. Joshua doesn't give a shit to his life anymore!"

MAKAPLENG ti wanerwer ti Chinook iti panaglandingna iti bangir ti kalsada a sanguanan ti baraks. Kasla kimat ti iluluganmi ta awan pay dua a minutos no ar-arigen, addakamin iti ngato. Nababa ti panagtayab ti helicopter tapno di mapidut ti radar dagiti kabusor iti beddeng ti Kuwait. Apaman a nakadanonkami iti Khafji, awan innuni, indissaagnakami ti helicopter iti likudan ti putong a bato a pasdek, sa timmayab manen a pimmanaw a kasla kuna dagiti dua a piloto: "Makaammokayon iti biagyo!"

"Leave your extra gears inside," imbilin ni Kapitan Sharpe. Addan daytoy iti narakab a ridaw ti di makita ti puonna a pasdek ta nagaburanen iti darat. Inasutna ti paltogna a 9mm iti holster iti babaen ti makanigid a kilikilina sana pinaturongan ti dakkel a kandado ti ridaw. Nanakliing ti kandado a napugsat, kinugtaranna nga inlukat ti ridaw.

Idi maibatimi dagiti dadduma a gargaretmi a kas koma kadagiti C-4 explosives ken igniters a dimi pay la kasapulan, inyabadaymin dagiti nabsog a rucksacksmi ken dagiti igammi sa nagnagnakamin a nagturong iti dua kilometro ngata ti kaadayona a yan ti naintar a kasla balay ti katayagna a turod ti naummong a darat a pagbedngan ti Saudi Arabia ken Kuwait. Iti tapaw dayta a turod ti darat, makita dagiti semento a pasdek nga inawaganmi iti Alamos (salaladud ti awag dagiti Saudis itoy.) Iti kada sangaribu ngata a metro ti distansia iti tunggal Alamos. Pasdek dagitoy dagiti Saudi border guards tapno awan makastrek nga infidels iti lugarda. Ngem ita a gundaway, awan pulos makita a border guards dagiti Saudi. Nalabit nagtalawdan ta mabutengda kadagiti buyot ni Saddam Hussein iti bangir a Kuwait.

Sumipngeten. Inukoparmi ti maysa kadagiti Alamos. Awan ti inobrami laksid iti nangmansa kadagiti nadungriten nga oriental carpets iti tea room ti Alamo kadagiti tedted ti barako a kapemi ken ti agdengdengngeg kadagiti aweng ti kanalbuong a mangtattatek iti Kuwait.

Immuliak iti maikadua a kadsaaran ti Alamo. Dita ti naituding a pagturoganmi. Inukradko ti shelter halfko iti semento a datar sako inukrad nga insaruno ti sleeping bagko. Adda ni SSgt Jess Joshua iti babaek. Naulimek nga agbasbasa iti bassit a Biblia babaen iti bassit a kasla lapis a lentena. Gapu iti kababasana iti Biblia sa ket Jess pay ti naganna, binirngasak iti Jesus.

Inyiladko. Nalagipko ni Liza, ti kalive-inko sadiay South Carolina. Nalabit, bisbistiannan ti Christmas tree a pinagatangna kaniak sakbay nga immaykami ditoy. Kasla mangmangngegko dagiti aweng-Paskua a kankanta. Sayang ta awanak iti dennana iti daytoy a kararagsakan a paset ti tawen. Dandani tinawen a kastoy.

Nalagipko manen ti kasasaadmi, dakami ti immuna a puersa-militar ti Estados Unidos ditoy Gulpo a kaasitgan iti lugar dagiti kabusor a kas ita, addakami iti nagbedngan ti Kuwait ken Saudi Arabia.

NALAWAGEN. Nasapakami amin a nagriing. Tulaganmi idi rabii a mangensayokami iti warm-up reconnaisance mission iti uneg ti Kuwait a yan dagiti buyot ni Saddam. Agkakanalbuong pay laeng iti kaunggan ti Kuwait. Maginggined ti aglawlaw. Addakamin iti pingir dagiti naikali a minas iti mismo a beddeng idi pagammuan ta alisto a sumungad ti nakabengbengbeng a nakangisngisit nga asuk a kunam la no agkarkaradap iti kadaratan. Madamdama pay, dimin makita dagiti dakulapmi iti sango ti rupami.
 
"Shit! I can't see, a goddamn shit!" nangngegko a kinuna ni Sgt. Dewey.

"They accidentally bombed the damn oil wells," insaruno ni Sgt. Dombrowski. Ammomi lattan nga agpayso ti patta ni Dombrowski. Aldaw-rabii ngamin a bombombaen dagiti piloto nga Amerikano ti Baghdad ken Kuwait.

"The Lord is coming now to judge us, Jesus Christ, help us!" nangngegko met a kinuna ni Sgt. Anderson, ti born again Christian a kaduami. Sigud a di mamatpati iti Dios ngem namalbaliw nanipud simrek a Methodista. "Yes, the Lord is coming!"

 "Nobody's coming!" naturay a boses manipud iti likudanmi. "These are only the signs of our sins!" boses ni SSgt. Joshua. Inkasana ti armalaitna sa nangngegko ti danapegna nga immuneg iti beddeng ti Kuwait.

"Freeze, Jesus!" nakunak kenkuana. "Mines all over this damn area!"

"Fuck them, shit!" insungbatna nupay diak makita. "I want to join the 4th of July over there!" Ti agsasaruno a kanalbuong iti uneg ti Kuwait ti kayatna a sawen.

Nagparintumengak iti yanko saak nagrukob. Diak kayat ti magna ta adu dagiti naikali a minas. Kasta ngata met dagiti kaduak ta awan mangngegko a tagarida. Awan pulos makita iti aglawlaw. Ngem iti yan ni SSgt. Joshua, diak ammon. Ngem awan met mangngeg a kanalbuong iti asidegmi tapno kunaek koma a nakabaddek iti minas.

Iti diak ammo iti kapautna, nain-inut met laeng a limmawag ti aglawlaw. Nagatraskami iti beddeng ti Saudi, iti likudan ti sand berm. Adda metten ni SSgt. Joshua dita. Madamdama pay, nakangngegkami iti adu nga anabaab. Pagsasao nga Arabo nga anabaab. Aggapuda iti makanawanmi. Nagsaganakami. Nagarudokkami nga immuli iti tapaw ti sand berm. Nalawagen ti aglawlaw a kunam la no apagsingising ti init.

Idi makaulikami, nakitami ti adu a soldado nga Iraqi a magmagna iti nagbabaetan dagiti minas! Sumurokda ngata a duapulo. Adda kalbo wenno kulot ti buokna. Idi makitadakami iti tapaw ti sand berm a nakasagana, dagusda nga intag-ay dagiti imada sada nagparintumeng, nagsangsangitda a nangipukkaw iti 'insahallah'. Pinungomi dagiti imada iti likudan ti uloda iti nylon a tali a 5-50 parachute chord. Pinagmartsami ida agingga iti Alamo. Umuna laeng a grupo dagitoy dagiti deserters.

Imbilin ni Kapitan Sharpe nga uyosenmi dagiti combat bootsda tapno usarenmi iti panang-infiltratemi iti uneg ti Kuwait. No usarenmi ti bukodmi a boots, amangan no malasinda ti tugotmi. Inikkatmi dagiti sapatosda ket naasiankami ta sugatsugat dagiti dapanda, agdardara ken agnannana gapu ta awan mediasda. Ngem kangrunaan unay, nakabangbangsit dagiti dapanda! Karabianna, simmangpet ti tallo a platoon ti Military Police POW Unit ken maysa nga Arabic translator tapno mangimbestiga kadagiti deserters. Kuna dagiti deserters a ti Iraqi Army ti makuna nga Army nga awanan iti makan, aruaten, mainum, nababa ti moralidad ken awanan iti regget a makiranget ta awananda iti abasto. Kunada nga adu dagiti padada a soldado a sibibiag nga inkali dagiti bomba dagiti eroplano ti Estados Unidos.

Inunorko amin dagiti POW tapno penkek nga awanen ti sapatosda. Idi madanonko ti nakatallikud ken maudi a POW, agtawen ngata laeng iti dose, nakitak nga ag-agasan ni SSgt. Joshua ti dapan ti soldado nga ubing. Adda sangatimba a danum iti sakaanan ti naasi a soldado. Pumpunasan ni SSgt. Joshua ti agnannana a dapan ti soldado a kabusor iti peroxide idi rimmuar ni Kapitan Sharpe iti tea room ti Alamo a kaduana ti Arabic translator.
 
Nagsardeng iti likudan ni SSgt. Joshua ti kapitan. "Joshua, leave him alone!" imbugtakna. "De Leon, prepare POWs for transport to Riyadh!" imbilinna.

Ngem di inkaskaso ni Joshua ti bilin. Timmako ketdi iti danum iti timba.
 
"Damnittt!" kinugtaran ti kapitan ti timba ket nasabuagan dagiti nakadalupisak a POWs. Ngem di nagkir-in ni Sgt. Joshua. Intuloyna a dinalusan ti aglaplapitog a dapan ti ubing a soldado. Rimmuar ti translator iti tea room ngem di nagkir-in ti kapitan. Mulmulagatanna ti naasi a soldado ket kunak no uyosennan ti paltogna sana siritan ti ulo ni SSgt. Joshua. Ngem nangngariet a rimmuar. Naawatak ni SSgt. Joshua--nalabit nalagipna daydi anakna a dose met ti edadna a nairaman a nadesgrasia iti daydi asawana.

Karabianna, nagsiimkami iti atep ti Alamo a yanmi. Adu ti gamigammi a kabaruanan a night vision scopes ket nalawag a makitami dagiti Iraqis iti dua a kilometro ngata ti kaadayona a bangir ti nagsusukot a barbed wire iti labes ti no-man's land a nabunubonan kadagiti minas. Agsawarda iti rabii. Naunget kano dagita a buyot ni Saddam ta kameng ti Republican Guardsna.

Pagammuan ta adda nanalbuong iti bangir ti beddeng. Naggigiddankami nga adda iti atep a nanggammat kadagiti igammi sakami simmirip iti night scopemi. Nalawag a nakitak dagiti naibarandis a tultulang ken laslasag ti nayaw-awan a camel a nakadalapus iti minas. Nalabit binaybay-anen dagiti Bedouin ti ayupda iti disierto.

Immuli ni Kapitan Sharpe iti yanmi. "What the hell was that?"

Imbagak ket simmirip iti night scopena. Idi mawanawananna ti bangir ti beddeng, nagkatawa iti sarkastiko sana kinuna kaniak: "So who do you think we should send over there first?"

Sika ti umuna, kinuna ti unegko ta kaluksawko ti panangkugtarna iti timba itay.

"This is the time we are waiting for, De Leon. Those damn birds are busy dropping chocolates around. Everybody in there are sure damn confused!" Ti panang-infiltratemi iti Kuwait ti kayatna a sawen. "Who we gonna send first?"

"You're the boss, Captain," kinunak. "I volunteer myself. Give me men."

"No, I need you here," inkatawana. "I want Joshua and five others!" Agpayso ti pattak. Addan ni Joshua iti shit listna gapu iti naaramid sadiay Ras-al-Mishab ken gapu iti dapan ti Iraqi a soldado itay. Iti Army, no addaka iti shit list a makuna, para patodaska!


ALAS DOSE ti rabii idi agrubuat dagiti innem a napili. Tumayengteng ti sipnget laksid dagiti kasla partuat ti kimat a gilap dagiti bumtak a bomba iti kaunggan ti Kuwait. Saggaysada iti night vision goggles. Ni SSgt. Pryor ti lider ti grupo a mang-infiltrate ti Kuwait iti uneg ti kuarentay otso oras! Ni Sgt. Dombroski ti nangiggem iti sangadakulapan a Global Positioning Satellite (GPS) Unit. Basaenda iti agandap a bassit a sarming daytoy ti direksion a dalanenda tapno maliklikanda dagiti minas nga inkali dagiti Iraqis. Dagiti satellite iti tangatang ti mangibagnos kadakuada iti papananda. Sumrekda iti trenta milia iti uneg ti Kuwait nga agwanawan kadagiti bunkers wenno puesto dagiti kabusor. Dayta ti misionda. Dida mabalin ti makiranget laksid no awanen sabali a pamuspusanda!
   
Inserrak ti rehas a landok ti ridaw ti Alamo kalpasan a nakaruar dagiti innem. Inusarda a dagus ti night gogglesda. Immuliak iti atep ti Alamo. Nalabsak ni Kapitan Sharpe nga agkapkape iti tea room. Apaman a nakauliak, simmiripak a dagus iti nakabitan ti night scope a Quester telescope. Kasla kumitkitaka manipud iti mata ti ngilaw dagitoy a night scope. Napusasaw a maris berde ti makitam iti kasipngetan. Nalawag a nakitak dagiti innem nga umas-asideg iti barbed wires. Idi nakartib ni SSgt Pryor ti barbed wire, immunegda sana ingngato ti imana iti pingir ti mine field. Nagsardengda amin a nagtugaw iti pasirkulo. Ammok lattan a mangaramidda iti initial rally point. Kanito a mangpasingked iti talged dagiti gamigamda ken mangorientasion iti panunotda ti uni ti rabii. Pinikpik ni SSgt Pryor ti abaga ni Sgt Dombroski. Timmakder ti naud-udi sana binasa ti GPS nga iggemna. Sa nagna iti tallo nga addang iti kanigid sa manen lima nga addang iti kanawan. Sinurot dagiti adda iti likudanna dagiti addangna. Medio agtibtibbayo ti unegko ta no agkamalida iti panagbasada iti GPS, makabaddekda iti minas.
 
Iti gunglomi, siak ngata ti di unay mamati iti GPS ta no agkamali ngay? Wenno no adda mechanical fault ti satellite? Mamati unay ni Kapitan Sharpe ti kabaelan daytoy a gamigam. Ngem di man la immay kimmita kadagiti innem a nagrubuat. Kinunana ketdi itay kaniak: "Joshua was in need of some attitude adjustment. Kuwait will tenderize him!"

Addan dagiti innem iti bangir ti mine field. Nabang-aranak pay. Inyiladko iti atep sako tinangad ti diak makita a satellites iti tangatang a nangibagnos kadagiti kaduami iti murumor dagiti minas. Nairidepko ngata ta nakariingak iti ariwawa ni Sgt. Pichio. Nakatiliw iti maysa a photographer/writer iti Agence France-Presse a naglibas kano a simmina kadagiti kakaduana a naggapu sadiay Ras-al-Mishab. Napalalo ti bannog ken waw daytoy. Panggepna kano daytoy ti magna a sumrek iti Kuwait santo mapan iti Baghdad tapno idokumentona kano no kasano ti ulpit ti bomba dagiti puersa ti Estados Unidos a mangketkettel iti biag ti rinibu nga inosente a parsua. Kalpasanmi a pinakan, pinainum ken inikkan iti suero a pagpapigsana, imbilin ni Kapitan Sharpe a punggosenmi dagiti imana sami ipatulod iti Riyadh. Kasta unay ringgorna ket binirngasannakami iti "murderer" ken "high-tech slaughterers of human lives."

Kalpasan a naipatulod ti reporter, sinurotko ti kapitan iti tea room. Naipuestonan ti monitor ti RVP (Remotely Piloted Vehicle), bassit nga eroplano nga adda kamera iti babana. Makitkita iti monitor ti puesto dagiti Iraqis iti labes ti mine field nga agkalkali iti abutda iti kadaratan. Agpagpaggaak ti kapitan iti panagkalkali dagiti kabusor. "You can't escape the bombs, suckers!" kunkunana a kunam la no nadadaelen ti ulona.

Nagsubliak iti atep ta diak kayat a kitaen ti naragsak a langana.

Kabigatanna, awan ti maobrak no di mangwanawan iti labes a beddeng ti Kuwait. Pampanunotek dagiti kaduami a nang-infiltrate iti uneg ti inaladan dagiti kalaban. Nakalasatda ngata? Ammok nga ita, gapu ta aldaw, addada a nakalemmeng iti abutda iti kadaratan. Sada la agraira iti rabii. Inton alas-dose no rabii ti naikeddeng a sublida.


> > sumaruno a parte > >








isyus agipatulod agsurat ti makunak dap-ayan pagpirmaan tungtongan dagiti editor