Nobiembre 1998

s a l a y s a y

Nagbaliwen
Ti Kultura

ni Johnny Atiburcio

Lawwalawwa (2)
ni Roy V. Aragon



s a r i t a

Sangapirit A Langit
Iti Dakulap Ti
Rinibu Nga Impierno

ni Art Tolentino Ignacio



d a n i w

Palimed
ni Norma Lopez Pascua

Aringgawis
ni Aurelio S. Agcaoili

Dalayap
ni Art Tolentino Ignacio

Kadagiti Martines
Ken Kurarapnit
Iti Kampanario
Ti Bacarra:
Datonlagip

ni Roy V. Aragon



n o b e l a

Ti Nalabaga A Krus
Iti Barukong Ni
Padre Deus Ken Ti
Estoria ni Teresa,
Agay-ayat (2)

ni Aurelio S. Agcaoili



g a l e r i a

Sirmata
ni RV Aragon



k d p y

Burburtia
ni Andy Barroga



Nagbaliwen ti Kultura?

IDI UBINGAK pay laeng nga agtutubo, nadayaw dagiti tao iti Filipinas, nangruna kadagiti adda iti barbario ken aw-away. Dagiti agtutubo idi ket respetuenda dagiti lallakay ken babbaket ken uray pay dagiti estranghero wenno ganggannaet.

Dagiti babbalasitang ken babbalasang, naragsak ti pannakisarsaritada ket naemma amin ti gunggunayda. No adda papananda, adda latta mangkuyog kadakuada a mangsalaknib no kas pangarigan adda aggandat a mangranggas iti kinababaida. Saanda a makapan iti uray sadinoman no saan a patgan dagiti nagannak kadakuada. Dagiti met babbaro, no malpas ti klaseda, tumulongda kadagiti obra dagiti nagannak kadakuada. Kasta met laeng dagiti babbalasang, tumulongda iti panagtagibalay a kas iti panaglutuan, panagdalus ken panaglaba. Nganngani isuamin nga agtutubo ket adda obrada agingga iti pannaturog ti rabii gapuna nga awan unay ti riribuk iti purok. No adda agayan-ayat a baro ken balasang, awan ti pangipagarupan dagiti tattao nga adda relasionda ta saanda met nga ipakita iti publiko ti riknada. Ti ama ken ina isuda ti ari ken reyna ti pamilia ket amin a miembros agpakumbabada ket surotenda amin dagiti paglintegan nga ipaulog ti ama ken ina.

Bayat ti kaaddak ti serbisio militar manipud Maikadua a Gubat iti Lubong agingga iti gubat diay Vietnam, nganngani isuamin a nasion iti Daya ken kasta met iti Laud ket nalawlawko ida. Napaliiwko ti kababalin ken kasasaad dagiti umili nangnangruna dagiti agtutubo. Naduktalak a kaadduan kadagiti Amerikano nga adda iti serbisio ket babbai laeng ti sapsapulenda kada puerto a papananmi. Agpayso nga iti kada puerto ket adda latta babbai nga agsapsapul iti gasatda, aglalo no narigat ti panagbiagda babaen ti pannakipagayamda kadagiti Amerikano.

Iti mamindua, ken no dadduma ket mamitlo, iti makatawen a dumagas ti barkomi idiay Filipinas, napagdidiligko nga amin a puerto a napnapananmi, ti Filipinas isu ti kaaduan iti babbai nga agpanggep a makigayyem kadagiti Amerikano. Ipamatmat daytoy a ti Filipinas napanglaw la unay. Ngem saan met ti kunak ta adu met ti nasion iti Daya ken Laud a narigrigat ti panagbiagda ngem iti Filipinas. Saanko a maamiris a nalaing no sapay nga adu ti Filipina nga agregta a makipagayam kadagiti Amerikanos. Aglalo pay no mangmangngegko ti panangipangpangas dagiti Amerikano iti kinalaka kano ti babbai iti Filipinas, kasla mainsulto ti riknak. Sapay napukawen dagiti nabalitokan a gupit ni Filipina? Tinallikudanda kadin dagiti naimpapusuan a galad a mangsalimetmet iti dayawna? Sapay ti kolor ti kudil ken ti saan a pudno a namnama lemmesenda ti isip ni Filipina? Sapay ta ti sileng ti pirak pulsotenna ti nairut a singgalot ti familia? Sapay ta dagiti amma ken inna inikkatdan dagiti responsibilidadda a mangidiaya iti nadalus ken nasayaat a masakbayan dagiti annakda? Diak met maawatan no apay a ti gobierno impalubosna ti kakastoy a maar-aramid. Ngem ketdi, pagyamanantayo iti Dios ta adu met laeng dagiti Filipino a nakaisip a nangserra kadagiti lugar a mangmulit iti dayaw ken wayawaya ti Filipinas.

Adda pay sabali a maar-aramid a kasla mangipalaka wenno mangipababa iti dayaw ti Filipina. Adu dagiti Filipino, nangnangruna dagiti nangato ti adalna, agtartrabahoda iti ruar ti Filipinas (dagiti overseas Filipino workers wenno OFWs). Daytoy ipakitana a ti gobierno ken ti pribado a sektor kas man awan ti maaramidanda a mangparnuay iti ad-adu a pagtrabahuan iti Filipinas. Saan a mailimed nga adu ti maar-aramid kadagitoy a trabahadores, aglalo dagiti babbai, a mangibaba ti dayawda. No dadduma, bayadanda dagitoy a trabahadores iti nababbaba ngem ti kababaan a sueldo dagiti umili iti dayta a nasion a pagtartrabahuanda. Sapay a ti gobierno ti Filipinas saanna a mapanunot ti agplano ti nasayaat nga aramidenna sakbay ti panangipatulodna kadagitoy a trabahaderos tapno maprotektaranda koma kadagiti saan a nasayaat nga aramid iti pagtrabahuanda. Dagiti kuarta nga ipatpatulod dagitoy nga overseas workers dakkel ti maitulongna iti gobierno ken kadagiti umili. I think they deserve better protection from the government.

Dagitoy a maar-aramid ipamatmatna a dagiti agdindinamag ti kinasayaatna a kultura ti Filipino kasla main-inuten a mapukaw. Ti puersa ti angin ti tarigagay a mangnanam iti moderno a panagbiag, sul-oyenna aminen dagiti nakapimpintas a galad ket saanen a maigawid. Sapay koma ta dagiti turayen mapanunotda a saan a ti bagbagida laeng ti tulonganda, ngem ikkanda amin nga umili iti gundaway a mangnanam iti sam-it ti moderno a panagbiag.





isyus agipatulod agsurat ti makunak dap-ayan pagpirmaan tungtongan dagiti editor