ANIA DAGITI sekretom ta kas man agubbog dagiti nababaked nga idea kadagiti putarmo a daniw, sarita ken salaysay? Ania, aya, a disso ti kasayaatan a pagputaran iti daniw, sarita, salaysay, nobela? Aniada dagiti paliiwmo a padas dagiti agdadamo a nangtungday iti panagballigida? Ania ti kapintasan nga inspirasion iti panagsurat?

Sumagmamano kadagiti no kua ket adu a saludsod ken masaludsod mainaig iti panagsursuratko ken iti padasko iti panagsurat. A dursokek ita a sungbatan iti dagup ti adda ngem limitado laeng nga ammok basar iti padas-paliiw-duktalkon iti unos-bayat ti panagsursuratko (ken kaaddak a pasalsali iti lubong ti kinamannurat) iti nainpagiwarnakan man wenno nainpiksionan wenno nainliteraturaan a kagumaan. (Masaok daytoy di la ket ta adda ketdi met rumsua a panunot a mangdillaw kadagiti maibagak ditoy mainaig iti autoridad wenno integridadna no bagtinen iti pagrukodan ti establisado wenno autoritatibo a siensia ti panagsurat ken kinammannurat. Ipasigudko laeng a dagiti madakamatko ditoy ket bukodko a panirigan batay iti eksperiensak; wenno bukodko nga aplikasion kadagiti patiek ken diak patpatien a teoria iti literatura.)

SEKRETO? Nalabit ti dakdakamatenda ket no ania ti nalimed a pormula wenno birtud nga ik-ikutak kas agsursurat ken kas mannurat. Awan met ti kastak iti panagkunak. No adda man ngata, nalabit sekreto a talaga ta uray siak ket diak ammo. Ngem patiek a ti maysa a masirib ken nalaing ken nasiglat a mannurat, awan palimedna a sirib wenno laing wenno siglat. Ta no kua ket maammuan ken makita ken mapaneknekan ti talento-gupitna wenno ti kunkunada a "maikatlo a matana kas mannurat" babaen dagiti sinuratna a mabasa ti kaaduan. Kasta man met laengen no aniada kadi dagiti pakaisaluminaan ken pakaigidiatan ken pakaindaklananna kas indibidual wenno partikular a mannurat. Matakuatan, maduktalan, maadal, maamiris, makritikar, kas pagarigan, dagiti estilona, wagasna, pamuspusanna, estratehiana--no dagitoy ti makuna a sekretona--babaen met laeng kadagiti putarna. No kasta, awan ngarud mailimed wenno mailibak ti maysa a mannurat iti "panagubbogan kadagiti nababaked nga ideana."

DISSO A kasayataan a pagsuratan? Iti biangko, uray sadino ket mabalin. Depende iti daydiay no kua ket umay lattan a segga-regget-gagar a panagpagusmo nga agsurat--daytay ngay no adda sumken wenno malagipmo a bukel-bugas-idea ket ikur-itmo nga ikur-it uray sadin ti yanmo (nga uray pay awan nairana a bolpen wenno papelmo ket ikur-itmo iti panunotmo samonto suraten kalpasanna)? Ngem ketdi makatukay-makaabbukay met no kua dagiti pisikal a lugar wenno disso a madanon wenno masarakan tapno magutugot-maguyugoy-makayawan ti maysa a mannurat nga agsurat. Kas koma no ania ti adda a buya wenno pasamak wenno pagteng dita a makainspirar iti gartem wenno aayatan nga agsurat.

PATIEK A maysaak pay laeng nga agdadamo a mannurat (kayatko nga ibilang latta ti bagik nga agdadamo ta iti kinaagdadamo laeng nga adda saet ken anus ken daer ken pammatik a nasken a makasuratak met ken nasken nga agsuratak latta) ket ti mapaliiwko kadagiti pada nga agdadamo a kasla mangtungday iti arapaapda nga agbalin a naan-anay a mannurat ket ti kinawardiwardi ti panggep wenno kinarasi ti tarigagayda, kinakisang iti regget, ti panangkurang iti anus-disiplina-dedikasion, ti kinasulit-kinalaka a mauma ken maupay, ti kinaarsagid a madillaw ken masursuruan, kdpy.

SAAN NGA ASI-ASI ti agmannurat. Ket no kayattayo a serken daytoy a lubong, masapul nga isaganaan a nalaing. Ket no nastreken, nasken a takderan ken di inggaan. Nasken a natibker-nabaner-nakired ti asinoman nga agdursok nga agmannurat a mangdaer, mangsaranget, mangibalat, mangrimbaw kadagiti nagkaadu a tubeng-uppapay-ublag-umsi a mangsabat-mangsuot-mangkulbo iti amin a tarigagay-arapaapna. Nasken a tagigaladenna ti di asi-asi nga anus ken ibtur ken andur. Nasken a sisasagana latta a masaktan iti kaapgesan a saem ken masingkilan iti kapapaitan nga apro. Rebbengna a pamulinawen ken ballatinaw ti puso ken isipna. Makunak dagitoy ta naynay nga awan mangay-ayat wenno mangipatpateg iti maysa nga agbibisin a mannurat ket masansan no kua a mauyaw-matagibassit-malais-maabi ti kinataona. Wen, ta no maminsan, ti kangrunaan a "kabusor" wenno "mangtortiur" iti "martir" a mannurat ket dagiti met la asideg kenkuana, dagiti kabbalay wenno ipangpangrunana, dagiti patpatgenna iti biag a di mangipateg-mangpadayaw iti kinamannuratna. Daytoy ket padasko a personal, nangruna idi damok ti agsuratsurat.

DINTO NGATA AGBALLIGI ti maysa a mannurat no saanna nga ammo ti agbalin a mannurat. Saan a kas kalaka a kunaen a "mannuratakto met" wenno "mannuratakon" satayo metten agsuratsurat iti dandaniw wenno sarsarita wenno agkamengkameng iti GUMIL wenno agpaipablaak iti Bannawag ken dadduma pay a publikasion. Iti bukodko a panirigan, saan a pakaanayan kas mannurat ti kasta. Adda panggep ti mannurat ngem saan a panggep a makaipablaak wenno mabigbig laeng kas mannurat. Ti kinamannurat ket biag, ket ti mannurat sibibiag gapu ta agsurat ken agsursurat latta. Saan la a daydiay kinaania wenno kinakasano nga agsurat, kangrunaan daydiay kinaapayna.

KAPINTASAN NGA INSPIRASION? Iti bukodko a pamanunotan, isu daytay patinayon a pannakaammo ken pannakapuot ken pannakalagip iti akem kas mannurat iti pada a nabiag, pada a tao, iti gimong, iti pagilian, iti lubong, ken iti Dios. Daydiay gapu ken apay ti panagsursurat a kayat nga iparangarang ken itandudo ken ipasingked.